Door het bouwlawaai vlak achter me kan ik de dame aan de andere kant van de intercom niet goed verstaan. Hoe ik heet, voor wie ik kom en waarom, begrijp ik uiteindelijk. Maar door hetzelfde bouwlawaai hoort ze mijn antwoorden niet. Dan komt ze aanlopen. Portofoon en sleutelbos aan haar broek. Ze laat me de kleine ontvangstruimte binnen. Links een balie met veiligheidsglas en rechts een wachtkamertje. Hier kom je niet zomaar binnen. En dat geeft een dubbel gevoel.
Ik ben te gast in de vrouwenopvang in Groningen, in de volksmond vooral bekend als het blijf-van-mijn-lijf huis. Een veilige haven voor vrouwen in benarde situaties. Zij zijn altijd welkom, maar moeten ook veilig blijven.

Door Minke

Altijd een plekje, dag en nacht

Binnen lijkt het echter in niets op een beveiligde vesting. Er is alles aan gedaan om het monumentale pand een huiselijke uitstraling te geven. Ik word begroet door een jongetje met vrolijke ogen en springerige, donkere krullen. Hij zit op de trap een boekje te lezen, ik schat hem anderhalf. Hij is één van de vele kinderen die op dat moment in het huis wonen. Op het binnenpleintje zie ik een paar meisjes spelen met een bal, vanuit een nabijgelegen kamer hoor ik vrouwen praten en lachen. Jacqueline Hoge, verbonden aan de vrouwenopvang, vertelt dat het huis op dit moment vol is; alle slaapplekken zijn bezet. ”Vol” verzacht ze met aanhalingstekens, want de vrouwenopvang is nooit vol als het gaat om veiligheid van vrouwen en kinderen. Dag en nacht kunnen ze terecht, in ieder geval tijdelijk. En als alle reguliere bedden bezet zijn, richten ze een slaapplekje in op zolder. De deur is letterlijk altijd geopend om deze vrouwen een veilige haven te bieden.

2013: 494 vrouwen, 591 kinderen

Dat dit geen overbodige luxe is, blijkt uit de cijfers die Jacqueline tijdens de rondleiding noemt: in 2013 is er aan 494 vrouwen en 591 kinderen onderdak geboden. Dat is elke dag minstens één vrouw die thuis verlaat en geen plek heeft om naar toe te gaan. Gemiddeld wonen er 35 vrouwen en 40 kinderen per dag in de vrouwenopvang. Ik kan me er maar moeilijk een voorstelling van maken, merk ik. We bezoeken de zolder waar een aantal noodbedden staan en ik probeer me met alle macht in te denken hoe het zou voelen om met mijn kind hier aan te kloppen met een in haast gepakt tasje kleding. En vervolgens hier te wonen. Waar ik niemand ken. Waar weinig privacy is. Waar een toekomst heel onzeker voelt.
Jacqueline laat me vervolgens de therapiekamer voor de kinderen zien. Want niet alleen de vrouwen die worden opgevangen hebben vaak veel meegemaakt, ook de kinderen hebben heel veel dingen gezien. In de begeleiding die ze krijgen, wordt hier aandacht aan besteed. Niet alleen bijkomen, maar ook verwerken en verder kunnen kijken. Ik krijg van Jacqueline een foldertje in mijn handen gedrukt en de tranen springen in mijn ogen van de warme en ware teksten voor de kinderen. ”Je wil vast dat alles weer gewoon en normaal wordt. Maar hoe doe je dat?” Ja, hoe doe je dat, denk ik bij mezelf.

Vijf gezinnen, één huiskamer

De rondleiding leidt verder langs de gezamenlijke huiskamers. Een televisie, kleine eettafel, bank en keukentje. De vrouwen moeten met vijf gezinnen een huiskamer delen. Hun slaapkamer is het enige stukje privé, maar klein, helemaal omdat moeders samen met met hun kinderen op de kamer slapen. In deze constructie is samenzijn als gezin bijna onmogelijk. Terwijl je daar juist behoefte aan hebt na een roerige periode. Ontzettend zwaar lijkt het me. Jacqueline bevestigt dit: ”Vooral het gebrek aan privacy is een grote overgang voor de dames. Aan de andere kant kunnen ze juist ook steun aan elkaar ontlenen, dus het onderlinge contact is ook belangrijk voor ze. Toch is onze doelstelling om ze zo snel mogelijk weer op eigen benen te laten staan. Waar we kunnen, helpen we.” Soms best een lastige taak, want de vrouwen die aankloppen bij de opvang hebben vaak geen groot vangnet en staan er voor een groot deel dus alleen voor. In sommige gevallen hebben ze geen opleiding en geen werk. ”Wij kunnen ze in een aantal gevallen helpen aan een startkwalificatie zodat ze in de toekomst een baan kunnen vinden, maar vaak staan deze vrouwen nog aan het begin van de participatieladder. We helpen ze ook bij het vinden van nieuwe huisvesting en proberen samen met hen te kijken naar het herstel en versterken van het bestaande netwerk zodat ze daar op terug kunnen vallen” vertelt Jacqueline. Hoe snel dit gaat lijkt erg te wisselen. Sommige vrouwen hebben na een paar dagen nieuw onderdak gevonden of gaan terug naar huis. In sommige gevallen wonen vrouwen een jaar in de vrouwenopvang.

Iedere schoolklas: twee kinderen die te maken hebben met huiselijk geweld

Als ik vraag wat voor een vrouwen hier aankloppen, glimlacht Jacqueline. ”Echt allerlei vrouwen” antwoordt ze. En ze legt uit dat de meeste vrouwen van huis weggaan om huiselijk geweld. Dan noemt ze de cijfers: 1 miljoen mensen hebben jaarlijks te maken met huishoudelijk geweld. 200.00-230.000 mensen zelfs met ernstige vormen en herhaaldelijk. 118.000 kinderen worden jaarlijks mishandeld. Per jaar vinden zo’n 50 mensen de dood door huiselijk geweld. In elke schoolklas zitten gemiddeld 2 kinderen die te maken hebben met huiselijk geweld.
Ik kende deze cijfers nog niet en denk aan de schoolklas van mijn dochter. En: 1 op de 15 mensen. Dan moet ik er toch minstens één kennen. Maar ik kan het me niet voorstellen. ”Er rust een groot taboe op dit probleem” reageert Jacqueline op mijn overpeinzing. Het is echt heel erg moeilijk om deze mensen te bereiken; ze schamen zich, zitten vaak in een enorm loyaliteitsconflict en het duurt daarom vaak jaren voor ze het durven te bespreken.” Het taboe heeft nog een bijkomend probleem; in sommige gevallen zorgt het ook voor een isolement. En dat betekent dat als de situatie te ernstig wordt, vrouwen niet goed kunnen aankloppen bij familie, vrienden of kennissen. Hun vangnet is weg. En dan is de vrouwenopvang een groot goed.

Nieuw onderkomen voor de vrouwenopvang

Dat de vrouwenopvang bestaansrecht heeft, was me al duidelijk, maar wordt me na deze rondleiding en deze cijfers nog duidelijker. Deze vrouwen en hun kinderen verdienen een veilige plek om tot rust te komen en een vernieuwd leven op te bouwen. 100%. En de vrouwenopvang werkt hard aan nog betere opvang in de toekomst, vertelt Jacqueline: ”We zijn in samenwerking met Nijestee bezig met het bouwen van een nieuw pand. We hebben nu een prachtig pand op een prachtige locatie, maar de manier van huisvesten is uit de tijd. En omdat we vrouwen en hun kinderen meer privacy en een nog veiligere omgeving gunnen, kiezen we voor een nieuw opvanghuis.”
In het nieuwe pand komen appartementen die niet meer gedeeld hoeven te worden. Zo kunnen de vrouwen hun gezinsleven beter vormgeven. Ook komen er een studiezaal, meer therapieruimtes en een bezoekkamer voor vaders, want ook zij willen vaak dat het geweld stopt en de kinderen willen heel graag hun vader blijven zien. ”We hebben de huur van het pand en de andere randvoorwaarden financieel rond, maar er zijn nog geen middelen voor de inrichting” vertelt Jacqueline. ”Daarom zijn we de campagne Groningen Geeft Thuis gestart. We roepen Groningen letterlijk op om een thuis te geven en te helpen met de inrichting van de appartementen en de rest van het opvanghuis.” Jacqueline legt uit dat bedrijven en particulieren mee kunnen helpen met het bouwen van deze nieuwe veilige haven door te doneren, geld in te zamelen of een appartement te adopteren.

Ik geef thuis

Ik heb inmiddels genoeg gehoord en gezien om te weten hoe ontzettend belangrijk het is dat deze inrichting er komt. Dus ik geef zeker thuis. Niet alleen door dit verhaal te schrijven, maar ook op andere manieren ga ik me inzetten om deze vrouwen te helpen aan een thuisgevoel. En niet alleen de vrouwen: ook hun kinderen.

Bij het weggaan, zit het jongetje met prachtige krullen nog steeds op de trap. Nog steeds met het boekje. Hij wijst een paard aan. En dan een koe. Zijn grote bruine ogen kijken me lachend aan. Ja, ik geef thuis. En ben blij dat ik nu naar mijn thuis kan om mijn kind ontzettend hard te knuffelen.

Geef jij ook thuis? Bekijk meer informatie op www.groningengeeftthuis.nl en kijk wat jij kan doen voor de vrouwenopvang.

Vrouwenopvang Groningen maakt deel uit van Stichting Het Kopland. En zij doen nog veel meer om mensen te helpen.