Samen met mijn gezin ging ik deze zomer op vakantie naar Lesbos. Natuurlijk om te genieten van zon, zee en strand, maar ook om mensen te ontmoeten en te spreken over de ‘vluchtelingenproblematiek’ op het eiland. Er werd gelachen, genoten en stiekem gehuild. Het was heel veel van alles. 

Op precies hetzelfde moment verschijnt er een voorzichtig glimlachje op hun gezichtjes. Aarzelend raken ze elkaars jurkjes aan. ‘Mooi’, fluistert Isabel terwijl haar vingertjes het witte kant en de ruches aaien. De glitters sprankelen in het licht terwijl Fayah beweegt. Haar vingers volgen het motief van de roze met blauwe zomerjurk van Isabel. Door papa nieuw gekocht voor deze vakantie. Grote bruine ogen vol nieuwsgierigheid ontmoeten de verlegen groene ogen van mijn kleuter.
Het ijs raakt voorzichtig gebroken. Twee houten stoelen naast elkaar buiten op een terras ergens in een Griekse baai.  Er wordt gegiecheld om Masha en de Beer en gekleurd in het prinsessenboek. Af en toe kijken ze elkaar aan, onderzoekend.

Fayah en Isabel
Irak en Nederland
Vluchteling en toerist

Twee meisjes met staartjes in hun haren
Echter bovenal twee meisjes met staartjes in hun haren. Meisjes met dezelfde dromen en behoeftes. Meisjes die houden van eenhoorns en glitters en naar school gaan om letters te leren, te spelen met klei en buiten te ravotten. Althans, zo zou het moeten zijn.

Fayah’s moeder draait in gedachten het blonde haar van mijn dochter om haar vinger, met haar andere hand maakt ze het knippende gebaar van een schaar. Ze trekt haar getatoeëerde wenkbrauwen hoog op. ‘Ja’, knik ik in de richting van Isabel en haar scheve pony, ‘zelf geknipt’. Een blik van herkenning en een stralende glimlach volgen.
‘In Baghdad’, en ze wijst naar zichzelf met weer dat knippende gebaar. ‘Ah, ok’, ze was kapper in Baghdad, en haar man politieagent begrijp ik. Maanden geleden besloten ze om te vluchten, met z’n drieën. Haar handen maken vuurwerk in de lucht. ‘Bombs’ zegt ze met een neutraal gezicht.

Bommen
Naast ons wordt hard gelachen om de ondeugende Masha. Een gierende lach die elk communicatieprobleem overbrugt. Ook de papa van Farrah maakt nu ‘bommen’ met zijn handen. ‘Bam. Bam. Bam.’ mimed hij in de oorverdovende stilte na de frisse meisjes giechels.
Tranen springen me in de ogen terwijl vragen me overspoelen. Vragen waar niemand een eenduidig antwoord op kan geven. Vragen die nooit gesteld zouden hoeven worden. Ze beginnen met ‘waarom’ en ‘ hoe kan het in godsnaam dat in een wereld als de onze…..’ Mijn verdriet en tranen aan tafel met deze mensen met hun ogen vol met verhalen is echt not done en ik kijk beschaamd de andere kant op.

‘Waarom kwamen wij in een vliegtuig en zij in het zwart van de nacht in een overvolle rubberboot, kijkend over hun schouders naar het land wat ze achterlieten, hun huis, familie. Een heel leven?’

‘Waarom worden wij welkom geheten, waar we ook komen en kijken mensen naar hen alsof ze misdadigers zijn, gelukszoekers in de slechte zin van het woord?’

‘Waarom zijn onze open grenzen voor hen gesloten?’ Een man en een vrouw, ouders van een kleuter van vier. Een meisje, een prinsesje in een witte jurk, op de vlucht voor bommen en geweld. Ongewenst verklaard.

Gedwongen detentie en wanhoop
Twee meisjeskleuters, met hun lachjes, geintjes en liefde voor roze en prinsessenjurken. Elke avond een verhaaltje voor het slapen gaan, misschien nog een liedje, een knuffel en een kus. Morgen is er weer een dag, altijd. Mijn kleuter in een bed met kraakheldere, knisperende lakens, een koele bries waait haar in slaap. Buiten een zwembad, ijsjes en oneindig veel speelplezier. De kleuter met de bruine ogen slaapt op de grond in een te hete container. Buiten ziet ze hekken, prikkeldraad en politiemannen. Gedwongen detentie voor mensen die geen misdaad hebben begaan. Het kamp is vol, veel te vol. Er zijn rellen, incidenten, brand en hongerstakingen. Ook hier is nu wanhoop en geweld. Weer een uitzichtloze situatie.

Samen aan tafel
Maar deze avond zitten we aan tafel en delen we onze maaltijd in de na-warmte van een perfecte zomerdag.  Gewoon wat ouders en kinderen, een nieuwe ontmoeting op het terras van een restaurant met blauwe luiken voor de ramen en vissersboten aan de kade. We eten onder een hemel vol sterren en een klein streepje maan en kijken vertederende blikken, zoals moeders dat kunnen, naar onze kinderen. Twee meisjes met staartjes.

En heel even zijn woorden niet nodig.

Noot: Nikos en Katarina ontvangen dagelijks vluchtelingen uit de kampen op Lesbos. Ze openen hun hart en hun restaurant ‘HOME’ met als doel om vluchtelingen voor even weer mens te laten voelen.